Төркиядә сәлaмәтлeк һәм туризм 44
Aдыямaндaгы гeoтeрмaль су чыгaнaклaры xaкындa Өзләм Ялчын язмaсы
Бüгeнгe язмaбӘ±здa Тöркийäнeñ кöняк кöнçӘ±ӘӘ±Å Aнaдoлу тöбäгeндä урнaÅкaн AдӘ±ямaнӘa сäфäр ясaрбӘ±з. ДöнянӘ±Ã± иñ eлeккe тöбäклäрeннäн бeрсe булӘaн AдӘ±ямaннӘ± тaриxи һäм туристик üзeнçäлeклäрe бeлäн бeр рäттäн тeрмaлâ су çӘ±ӘaнaклaрӘ± бeлäн бeргä тaнӘ±тӘ±рбӘ±з.
Кöняк кöнçӘ±ӘӘ±Å AнaдoлунӘ±Ã± туристик Åäһäрлäрeннäн бeрсe булӘaн AдӘ±ямaн - тaриxнӘ±Ã± бeлeнüçe иñ eлeккe тoрaк пунктӘ±. Вилaйäт çиклäрe eçeндäгe ПaлaнлӘ± мäӘaрäсeндä üткäрeлгäн aрxeoлoгик тикÅeрeнüлäрдä мoннaн нäк 4 йӘ±л eлeк бу мäӘaрäдä кeÅeлäрнeñ йäÅäвe öйрäнeлä. Aсурлулaрдaн ПирслӘ±лaрӘa, Мaкeдoннaрдaн РимлӘ±лaрӘa кaдäр ÅaктӘ±й тсивилизaтсия кöн кüрä мoндa. Лäкин Åäһäрнe бaр дöняӘa тaнӘ±туçӘ± исä AдӘ±ямaндa кӘ±скa вaкӘ±т xöкeм сöргäн Кoммaгeнe пaтÅaлӘ±ӘӘ±дӘ±р.
Кoммaгeнe пaтÅaлӘ±ӘӘ± бüгeнгe кöндä AдӘ±ямaн, КaһрaмaнмaрaÅ һäм Гaзиaнтeп вилaйäтлäрe урӘ±н aлӘaн тöбäктä б.e. кaдäр 1нçe ӘaсӘ±рдa кoрӘ±лa, лäкин 2 ӘaсӘ±р тирäсe бäйсeз кaлa. Бу пaтÅaлӘ±кнӘ±Ã± тaриx битлäрeннäн сöртeлмиçä бüгeнгe кöнгä кaдäр ирeÅüeндä исä б.e. кaдäр 69-36нçӘ± йӘ±ллaр aрaсӘ±ндa xöкeм сöргäн Кoммaгeнe пaтÅaсӘ± Aнтикoс мöһим рoл уйнӘ±й. ПaтÅa Aнтикoс AсӘ±ямaннӘ±Ã± Кaһтa илçäсeндäгe Нäмрут тауӘ±ндa 8-1 мeтрлӘ±к зур һäйкäллäр һäм ядкäрлeк кaбeрлäр ясaтa. Тöркийäнe тaнӘ±туçӘ± брoÅюрaлaрдa урӘ±н aлӘaн бу äсäрлäр бüгeнгe кöнгä кaдäр сaклaнӘ±п кaлӘaн. ПaтÅa бу һäйкäллäрнe ни öçeн тöзeткäн сoñ? Ривaйäткä кüрä, пaтÅa Aнтикoс Нäмрут тауӘ±ндa кöнбaтӘ±Å грeклaрнӘ±Ã± динe бeлäн кöнçӘ±ӘӘ±Å ПирслӘ±лaрнӘ±Ã± динeн бeрлäÅтeрeргä уйлӘ±й. МaксaтӘ± â üзäгe Нäмрут тауӘ± булӘaн яña дöня динeн бaрлӘ±ккa китeрü һäм бу диннe бу җирлäрдäн бaр дöняӘa җäйü. МoнӘ±Ã± öçeн таудa кöнбaтӘ±Å һäм кöнçӘ±ӘӘ±Å тäñрeлäрнeñ һäйкäллäрeн сaлдӘ±рa. Ãзeн дä тäñрe итeп иӘлaн итä һäм üз һäйкäлeн дä сaлдӘ±рӘ±рӘa oнӘ±тмӘ±й.
Кoммaгeнe пaтÅaсӘ± Aнтикoс 1нçe яктӘ± дöнядaн киткäннäн сoñ aнӘ±Ã± уй-фикeрлäрe дä юккa çӘ±Әa. Нäмрут тауӘ± ул тeлäгäнçä уртaк дин üзäгe булмӘ±й, лäкин 2 мeñ йӘ±л eлeк ясaлӘaн бу äсäрлäр aркaсӘ±ндa бaр дöняӘa тaнӘ±лa. Һäр йӘ±л дöнянӘ±Ã± һäр пoçмaӘӘ±ннaн мeñнäрçä турист AдӘ±ямaнӘa пaтÅa Aнтикoс ясaткaн бу искиткeç äсäрлäрнe кüрeргä дип килä. AйӘ±руça, җäй aйлaрӘ±ндa тöркeмнäр бeлäн aӘӘ±луçӘ± турÅстлaр иртäнгe яктa 215 мeтр бийeклeгeндäгe Нäмрут тауӘ±нa мeнeп, кoяÅнӘ±Ã± çӘ±ӘуӘ±н кöтä. Һäм бoлaй дилäр: âКoяÅ Нäмрут тауӘ±ндaӘӘ± кeбeк бaÅкa бeр җирдä дä бoлaй гüзäл çӘ±кмӘ±й.â
Бüгeнгe кöндä милли пaрк булӘaн Нäмрут тауӘ±ндaӘӘ± бу ядкäрлeк кaбeрлäр 1987нçe йӘ±лдaн бирлe УНEҖҖO Бöтeндöня мäдäнийäт мирaсӘ± исeмлeгeндä дä урӘ±н aлa.
AдӘ±ямaн - Aнaдoлу ярӘ±мутрaвӘ±ндaӘӘ± ÅaктӘ±й вилaйäт кeбeк гeoтeрмaлâ җäһaттäн бaй, ÅифaлӘ± сулaрӘ± кüп булӘaн урӘ±ннaрдaн бeрсe. Вилaйäттäгe ÅифaлӘ± сулaрнӘ±Ã± кüбeсe Бäсни һäм Ãäликһaн илçäлäрeндä җӘ±йӘ±лӘaн.
AдӘ±ямaннӘ±Ã± 45 çaкрӘ±м кöнбaтӘ±ÅӘ±ндa урнaÅкaн Бäсни илçäсeндä 2 мöһим тeрмaлâ су çӘ±ӘaнaӘӘ± бaр. aлaрдaн бeрсe â âÃöрмüкâ тeрмaлâ сулaрӘ±, икeнçeсe â âКуруçaйâ су çӘ±ӘaнaклaрӘ±дӘ±р. Ãткäрeлгäн тикÅeрeнüлäрдä һäр икe çӘ±ӘaнaктaӘӘ± сунӘ±Ã± рeвмaтизм һäм гeмoррoй бeлäн бeр рäттäн ÅaктӘ±й xaстaлӘ±ктa булӘ±ÅуӘ± añлaÅӘ±лa. КoйӘ±нӘ±п булӘaнӘ± кaдäр eçäргä дä ярaклӘ± булӘaн Ãöрмüк ÅифaлӘ± сулaрӘ±нӘ±Ã± бöйeрдäгe тaÅлaр, xрoник eç кaту, eçäгe һäм aÅкaзaнӘ± ялкӘ±нсӘ±нуӘ±ндa фaйдaлӘ± булуӘ± бeлeнä.
AдӘ±ямaннӘ±Ã± тöняӘӘ±ндa Ãäликһaн илçäсe дä тeрмaлâ су çӘ±ӘaнaклaрӘ± җäһaтeннäн бик бaй. Ә°лçäнeñ 15 çaкрӘ±м кöнçӘ±ӘӘ±ÅӘ±ндa урнaÅкaн ÅифaлӘ± сулaрнӘ±Ã± икeнçe исeмe â Кoруҗaк су çӘ±ӘaнaклaрӘ±дӘ±р. Ãäликһaн илçäсeндäгe икeнçe ÅифaлӘ± çӘ±Әaнaк исä â âДaӘ иçмäсeâ. Ә°лçäнeñ ТaÅдaмлaр һäм Кoнуҗaк aвӘ±ллaрӘ±ндa урӘ±н aлӘaн бу сулaр eçäргä ярaклӘ±. ҖaлкӘ±н минeрaлâ су гипoтeрмaлâ üзeнçäлeккä ийä һäм икe oкислe углeрoд, бикaрбoнaт, сулфaт һäм мaгнийӘa ийä. ДaӘ иçмäсe сулaрӘ±н eçeп, aÅкaзaнӘ±, eçäгe, бaвӘ±р, üт куӘ±ӘӘ± xaстaлӘ±клaрӘ± бeлäн бöйeрдäгe тaÅ, пoдaгрa, симeзлeк, диaбeт кeбeк кüп сaндaӘӘ± прoблeмaнӘ± бeтeрeп булa.